Technologia

Podstawy fizyki budowlanej

KLIMAT OTOCZENIA.

W czasach wcześniejszych budowanie domów było sprawą względnie prostą. Z ziemi wyprowadzano odpowiednio do obwodu domu fundamenty wypełnione kamieniami na nich stawiano drewniany szkielet z belek wraz z drewnianymi stropami również z belek. Długie półokrągłe belki kładziono bezpośrednio na ziemi, a na nich montowano podłogę. Na piętrze podobnie bezpośrednio na belkach montowano tzw.” ślepy pułap” i wypełniano piaskiem. Na to kładziono podłogę. Masa (ciężar) wypełnienia „ślepego pułapu” skutkowało bardziej jako wygłuszenie niż ocieplenie. Z kolei poddasze wykorzystywane było jako miejsce suszenia i magazynowania różnych rzeczy. Z tego powodu musiał być stale przewiewny. Taka budowa pozwalała na ciągłe oddychanie domu i unikanie zatorów wilgoci.
Najnowsze kamienno – betonowe budownictwo a do tego otynkowane ściany wprowadzają bezpośrednio do domów skoncentrowaną wilgoć.
Długi czas stosowano po prowizorycznym przykryciu dachu jesienią przerywanie prac budowlanych zimą, aż do wiosny. Suche zimowe powietrze skutecznie osuszało wszelkie wylane betonowe stropy czy fundamenty. Wnętrza były budowane w prosty sposób. Na strop montowano legary podłogowe, między legary sypano piasek, na piasku i legarach mocowano heblowane grube dyle od ściany do ściany, lub parkiet z miękkiego drewna w „cegiełkę”. W pomieszczeniach o wyższych wymaganiach montowano na legarach „ślepą podłogę”, a na to parkiet we wszystkich możliwych wtedy do wykonania wzorach. Poprzez olejowanie unikano tzw. „sklejania bocznego”, tego typu podłoga była „dyfuzyjna”- to znaczy, że oddychała. Już wtedy rozpoznano dobre i złe strony wilgoci w powietrzu. W wielu zamkach podczas zwiedzania można zauważyć w podłodze kraty z mosiądzu. Kanały pod tymi kratami prowadziły do kuchni. Tutaj specjalnie pozyskiwano duże ilości pary wodnej potrzebnej do nawilżania pomieszczeń. Wymiana wilgoci w powietrzu następowała automatycznie i poprzez nieszczelnie zamknięte drzwi i okna. Oczywiście, zimą nie było tam zbyt ciepło. Musiano dodatkowo dogrzewać pomieszczenia.

TEMPERATURA POMIESZCZENIA

Temperatura jest to właściwość ciała lub pewnego obszaru przestrzeni, która decyduje o tym, czy będzie zachodził przepływ ciepła do lub od tego ciała (obszaru), a jeśli tak, to w którym kierunku będzie ten przepływ zachodził. Jeśli przepływ ciepła nie zachodzi, to ciała (obszary) są w równowadze termodynamicznej. Jeśli jednak jest przepływ ciepła to następuje ono od ciała (obszaru) o wyższej temperaturze (cieplejszego).
Istnieją różne rodzaje termometrów: cieczowy, bimetaliczny i oporowy. Termometr cieczowy wykorzystuje pewną właściwość cieczy (rozszerzalność cieczy) pod wpływem temperatury. Zwykle jest to rtęć lub barwiony spirytus. Takim termometrem jest typowy termometr zewnętrzny. Jest to rurka szklana a w jej wnętrzu znajduje się częściowo wypełniona rtęcią lub spirytusem barwionym rurka kapilarna. Pod wpływem temperatury ciecz w rurce się podnosi lub opada.

Termometr bimetaliczny – zasadą działania jest różna rozszerzalność dwóch różnych metali. Dwa cienkie paski różnych metali złączonych zwiniętych ze sobą, pod wpływem temperatury różnie się rozszerzają i poruszają wskazówką która obraca się wokół skali. Termometr oporowy – jego działanie polega na zmianach oporu elektrycznego przewodników lub półprzewodników wraz ze zmianą temperatury.

Termometry dla odczytu wskazanej temperatury posiadają skale: Celsjusza (C), Kelvina (K), Fahrenheita (F). Skala Celsjusza i Fahrenheita oparte są na punktach stałych: krzepnięcia i wrzenia wody, oraz podział zakresu podstawowego między tymi punktami na 100 części u Celsjusza i 180 części u Fahrenheita.

WILGOTNOŚĆ POWIETRZA W POMIESZCZENIU

Na pomieszczenie składają się ściany, sufit, posadzka lub podłoga. Wszystkie te elementy swoim przekrojem i stosowanymi do ich budowy materiałami mają istotny wpływ na ciepło, hałas i wilgotność. Na wilgotność w pomieszczeniu decydujący wpływ ma temperatura – im jest ona wyższa, tym powietrze w pomieszczeniu jest suchsze. To z kolei oznacza, że powietrze w pomieszczeniu może przyjąć więcej wody w postaci np. potu, pary z gotowania, z suszonej w nim bielizny czy też wody z podlanych kwiatów jak również z mycia wodą podłogi (stosowanie w pomieszczeniach o dużej wilgotności zbyt dużej i zbyt często wody do mycia podłogi szkodzi warstwie ochronnej np. lakieru, jak również drewnu). Pomieszczenia zawilgocone należy wietrzyć i osuszać specjalnymi agregatami do mechanicznego odciągania wody z powietrza o wydajności od 12 – 60 Ugodź., zależnie od wielkości pomieszczenia, (tabele nr 1 i 2)

Człowiek oddaje poprzez oddychanie, jak również w postaci potu codziennie około 1 litra wody. Powietrze musi tą ilość wody pochłonąć, (patrz rysunek 1) Rysunek przedstawia zawartość wody w pomieszczeniu na metr sześcienny (pole puste), jeżeli człowiek wdycha około 0,5 litra (0,0005 nf) powietrza o zawartości wody 0,005g H2O, to przy wydechu po ogrzaniu powietrza do 37°C w płucach, wydycha ciepłe i w 100% wilgotne powietrze o zawartości 0,041 g H2O/0,0005m3 wydychanej ilości powietrza.

Wdychane powietrze ogrzewa się w płucach do temperatury 37°C i zostaje nasycone wilgocią do 100%, co odpowiada około 41 g wody na metr sześcienny wydychanego powietrza. Jeżeli wdychamy powietrze z otoczenia w którym jest np. 10g wody na m3 powietrza w pomieszczeniu to powietrze to może przyjąć 31 g wody/m3 Ilość wody, jaka znajduje się w powietrzu określa nam tzw. wilgotność względna, wartość tę podaje się w procentach. (Nas parkieciarzy interesuje przede wszystkim ta ilość wody w powietrzu jaka znajduje się w nim przy temperaturze 18- 22°C). Niska wilgotność otoczenia umożliwia lepsze odprowadzenie wilgoci z ciała. W pomieszczeniu zawilgoconym czujemy się niezdrowo i pocimy się w widoczny sposób. Dla porównania przypomnijmy sobie spacer w zimowy dzień w temperaturze 0° C i 50% wilgotności względnej powietrza, w takich warunkach w powietrzu znajduje się 2g H2O/m3, przy takiej pogodzie czujemy się doskonale. Dla odmiany parny dzień w pełni lata w którym temperatura sięga 30°C i 75% wilgotności względnej przy absolutnej ilości wody około 22g H2O/nf w takim dniu jesteśmy spoceni, zmęczeni, rozdrażnieni. Człowiek, a także drewno bardzo dobrze czują się, gdy w powietrzu jest około 9g H2O/m3. Tą ilość wody powietrze posiada gdy temperatura powietrza wynosi 20°C, a wilgotność względna powietrza wynosi 50%. (tabela nr 3)

KLIMAT OTOCZENIA PODŁOGI Z DREWNA

Klimat pomieszczenia ma ogromny wpływ na materiały podłogowe, w szczególności zaś na drewno i ostatnio od kilku lat wraz z modą na tanie podłogi drewnopodobne – laminaty. W wykładzinach podłogowych tekstylnych otoczenie o wilgotności powyżej 65% i temperaturze około 20°C stwarza doskonałe warunki do szybkiego rozmnażania się roztoczy, których ekskrementy powodują uczulenia skórne, a także podrażnienie śluzówek wywołując kaszel. Szczególnie ważne przy małych dzieciach, które raczkują i bawią się na takiej wykładzinie.
Drewno, a także laminat dopasowuje się do otoczenia drewno puchnie i schnie. Laminat zaś puchnie, w wyniku czego jego krawędzie podnoszą się i falują. Takie krawędzie w krótkim czasie są starte przez chodzenia po nich tracąc w ten sposób wizerunek drewna. Szkody na laminacie są nienaprawialne. Natomiast drewno uszkodzone w wyniku nadmiernego pęcznienia, da się reperować. Parkieciarz powinien dołożyć wszelkich starań, aby przekonać klienta o pracy drewna i zmianach jego wymiarów przy niesprzyjających warunkach klimatycznych otoczenia. W okresie letnim, trudno jest wpłynąć na klimat w pomieszczeniu, które zależy od pogody. W lecie klimat w pomieszczeniu może bardzo szybko osiągnąć niekorzystny dla drewna poziom 16g. wody w metrze sześciennym, co odpowiada 11 % wilgoci drewna. Jeżeli taka pogoda się utrzymuje drewno pęcznieje tak dalece, że w pewnym momencie zaczyna odchodzić od podłoża i tworzy kopiec. Drewno przesuszone, zamontowane na podłożu funkcjonuje jak „bomba zegarowa”. UWAGA: nie stosować drewna o wilgotności 5 – 6% na podłogę.
Zimą można na klimat w pomieszczeniu mieć bezpośredni wpływ. Pomieszczenia są ogrzewane, okna na ogół zamknięte. Za wysoką temperaturę w pomieszczeniu można redukować nawilżaczem, zaś zbyt niską wilgotność poprawić ogrzewaniem. Zimą często w parkiecie pojawiają się szpary, które klienci kładą na karb źle wykonanej pracy przez parkieciarza i uważają to jako powód do reklamacji. Szpary nie mające więcej niż 0,4mm szerokości są szparami zdrowego klimatu w pomieszczeniu. Szpary takie mogą mieć miejsce, jeżeli parkiet będzie klejony do podłoża przy przeprowadzeniu całego cyklu pomiarów podłoża i parkietu. Wilgotności i temperatury przede wszystkim. Na ogrzewaniu podłogowym szpary generalnie nie są do uniknięcia, musimy uczynić jednak wszystko co leży w kompetencji parkieciarza aby szpary te nie były większe niż podane 0,4mm.
W naszym położeniu geograficznym większość roku musimy korzystać z coraz droższej i występującej w coraz mniejszej ilości stojącej współczesnej cywilizacji europejskiej do dyspozycji energii cieplnej. Z tego powodu ustalono bardzo ostre normy i przepisy dopuszczające do niewielkich strat energii cieplnej w budownictwie. Planiści muszą się liczyć w najbliższych latach z coraz ostrzejszymi przepisami dotyczącymi dopuszczalnych wartości dwutlenku węgla uchodzącymi do środowiska (powietrza) w wyniku dostarczania ciepła. A to znaczy mniej spalania coraz droższych surowców energonośnych przez zwiększenie szczelności pomieszczeń i stosowanie coraz lepszych materiałów izolacyjnych. Jak wiadomo ciepło kieruje się zawsze ku zimnu. A to znaczy, że energia cieplna w pomieszczeniu ma kierunek uchodzenia na zewnątrz ku zimniejszemu powietrzu. Aby utrzymać ciepło w pomieszczeniu na pewnym poziomie należy dostarczać mu tyle energii cieplnej, ile jej traci. Materiały budowlane w ścianach i stropach stawiają temu przepływowi energii cieplnej mniejszy lub większy opór. Opór ten zależy od materiałów budowlanych użytych do wybudowania ścian i stropów. Materiały izolacyjne stosowane w budownictwie muszą odpowiadać normom, które określają ich przydatność.

MATERIAŁY TERMO-IZOLACYJNE

Materiały izolacyjne cieplne muszą charakteryzować się właściwością magazynowania ciepła, jak również przewodnością cieplną.

MAGAZYNOWANIE CIEPŁA

Charakterystyka magazynowania ciepła oznacza przyjęcie ilości ciepła, potrzebnej do podniesienia o 1K temperatury metra sześciennego jakiegoś materiału. Magazynowanie ciepła zależy od masy i ciężaru materiału. Im cięższe i bardziej zbite, tym lepsze przechowywanie ciepła. Przykładem może być cegła szamotowa, która jest ciężka i zwarta (gęsta). Po wygaśnięciu ognia w piecu z cegły szamotowej jest on jeszcze przez długi czas ciepły. Podobnie z termoforem gumowym który przez długie godziny potrafi ogrzewać zimne łóżko.
Jest to dowód na to, że woda i cegła są dobrymi materiałami przechowującymi ciepło. Materiały o dobrych właściwościach przechowywania ciepła doskonale wpływają na warunki klimatyczne w mieszkaniach, biurach, halach itp. w których żyjemy. Polega to na tym, że pomieszczenia takie jest trudno wyziębić podczas np. wietrzenia zimą, gdyż przechowywane ciepło w materiałach izolacyjnych jest oddawane do miejsc wykazujących niższe temperatury od tych materiałów. To znaczy, że spadek temperatury w wyniku wietrzenia zostaje wyrównany ze zmagazynowanym w materiale izolacyjnym ciepłem.
Latem z kolei pomieszczenie takie nie nagrzewa się zbyt szybko w wyniku promieniowania słonecznego, ponieważ materiały te są wypełnione ciepłem z promieniowania słonecznego i nie są w stanie przyjąć go więcej, (tabela nr 4)

PRZEWODNOŚĆ CIEPLNA

Przewodność cieplna materiału jest to przechodzenie ciepła przez materiał budowlany o grubości 1 metra i powierzchni 1m2 przy różnicy 1K.
Przewodność cieplna jest również uzależniona, jak w przypadku magazynowania ciepła, od budowy i struktury materiału izolacyjnego. Materiały lekkie i porowate, których pory wypełnione są powietrzem jak np. styropian, wełna mineralna itp. przepuszczają małą ilość ciepła. Przykładem na przewodność cieplną może być przykład z życia na budowie. Kiedy parkieciarz zgrzany pracą siądzie na płycie betonowej, odczuje przyjemny chłód. Beton odprowadza ciepło z naszego organizmu i przekazuje go w głąb płyty i dalej do ziemi. Jeżeli zaś usiądzie na płycie styropianu ciepło z jego organizmu będzie bardzo powoli schodzić do płyty. Płyty styropianowe używa się jako izolacji cieplnej w lodówkach, które nie mogą oddawać na zewnątrz nagromadzonego zimna jak również pobierać ciepło z zewnątrz. Materiały o dużej właściwości magazynowania ciepła są materiałami ciężkimi, lecz o złej przewodności cieplnej. Odwrotnie zaś materiały lekkie są dobrymi przewodnikami ciepła, z kolei źle magazynują ciepło.
Musimy poznać właściwości stosowanych materiałów, by móc je optymalnie wykorzystać dla dobrego efektu naszej pracy i zadowolenia inwestora.
Takim dobrym rozwiązaniem zastosowania materiałów o dwóch różnych właściwościach jest jastrych pływający. Jastrych taki składa się z dwóch części, spodniej i górnej. Spodnia część to styropian o przewodności cieplnej lepszej, lecz magazynowaniu ciepła gorszym od warstwy górnej. Warstwa górna to ciężka warstwa betonowa, która świetnie magazynuje ciepło, lecz bardzo słabo je przewodzi. Podobnie ociepla się ściany domów, łącząc ze sobą dwa a czasami więcej materiałów termo-izolacyjnych. Generalnie przyjmuje się, że wewnątrz pomieszczeń stosuje się materiały izolacyjne ciężkie dla dobrego magazynowania ciepła. Na zewnątrz oprócz tych materiałów dodajemy również lekkie materiały izolacyjne jako ochrona przed utratą ciepła.

Jest to pierwsza część z naszego „fizycznego” cyklu Parkieciarstwa od A do Z. Mamy nadzieję, że chociaż trochę pomogliśmy Wam w odkrywaniu prawideł, które mają szerokie zastosowanie w parkieciarstwie. Dalsza część cyklu w następnym numerze.

Related Posts